Xôi vò cơm rượu là sự kết hợp ẩm thực vô cùng duyên dáng, tạo nên món ăn truyền thống đặc sắc thơm ngon những dịp Tết “diệt sâu bọ” ngày 5/5 Âm lịch hằng năm lại về. Từ ý nghĩa ban đầu là món ăn thiêng liêng để cúng kiếng Tổ tiên, cơm rượu ăn với xôi vò đã dần trở thành một thức ăn vặt quen thuộc của người dân Việt Nam. Cách làm xôi vò cơm rượu cũng khá đơn giản, cần sự kỹ lưỡng khi lựa chọn nguyên liệu tốt, và chút khéo tay để thành phẩm tuyệt vời. Nào, bạn hãy cùng thực hiện theo hướng dẫn dưới đây để thử sức với món ăn nghe tên vừa lạ, vừa quen này nhé.
Sơ lược về xôi vò cơm rượu – từ món ăn truyền thống, đến thức ăn vặt hiện đại
Dân gian thường ví xôi vò cơm rượu như một “mối lương duyên” vô cùng hòa hợp dù gốc gác là món miền Bắc, một món lại từ miền Nam. Xôi vò ngon là loại làm đúng chuẩn miền Bắc, kết hợp với cách làm cơm rượu miền Nam thì tuyệt vời, dù chúng có mùi vị gần như trái ngược với nhau. Hạt xôi vò có vị béo béo, bùi bùi, thơm hạt nếp mới, còn cơm rượu lại nồng nồng, cay cay, tất cả hòa quyện lại tạo nên hương đặc sắc, vị hấp dẫn không lẫn vào đâu được.
Xuất phát ban đầu là món ăn phổ biến của người dân ngày Tết Đoan Ngọ, dần dà, các hàng chè, quán nước lại có thêm món xôi vò cơm rượu như một thức ăn vặt đường phố. Không những thế, nhiều nhà còn tự làm cơm rượu – xôi vò tại nhà để đãi khách trong những dịp quan trọng của gia đình, chứ không đợi đúng dịp lễ mới dùng.
Để tạo được món ăn thơm ngon này, người ta không chỉ chú trọng vào công đoạn làm cơm rượu, mà làm xôi vò cũng cần phải được “chăm chút” để tạo ra loại xôi ngon nhất. Và xôi vò để ăn kèm cơm rượu phải đúng là xôi vò miền Bắc. Loại xôi vò này có đặc điểm là từng hạt rời nhau mà không dính như loại xôi vò đậu xanh miền Nam. Còn cơm rượu thì phải đúng hương vị miền Nam, sự kết hợp giữa 2 “người dưng” nhưng lại “hợp nhau đến như vậy”!
Ăn xôi vò cơm rượu có tốt không?
Các công dụng của cơm rượu nếp cẩm đều được giới chuyên môn y khoa đánh giá cao. Thế nên, ăn cơm rượu có tác dụng tốt cho hệ tiêu hóa, tim mạch, cung cấp chất sắt, bổ máu,…là điều không cần bàn cãi. Để tăng hương vị cho món ăn, bạn có thể ăn cơm rượu với sữa chua, hoặc ăn xôi vò và cơm rượu, cơm rượu kết hợp ngâm trứng,…đều rất tốt cho sức khỏe, giúp đổi vị ngày hè. Thậm chí, món xôi vò cơm rượu còn có thể gây “nghiện” vì sự hòa hợp hương vị tuyệt vời. Cũng chính vì lý do này, mà nhiều người không chỉ ăn xôi vò với cơm rượu ngày Lễ, Tết, mà còn sử dụng như thức ăn vặt quen thuộc.
Cách làm xôi vò cơm rượu cực đơn giản tại nhà
Cách đồ xôi vò “đúng chuẩn” miền Bắc
Nguyên liệu cần: 1 kí gạo nếp – loại gạo nếp sáp hoặc nếp ngỗng để cho món xôi không dính hạt nhau, nửa kí đậu xanh còn nguyên. Ngâm riêng gạo nếp và phần đậu xanh nguyên liệu qua đêm. Ngoài ra, cần chuẩn bị thêm một ít dầu ăn, muối và đường.
Cách làm xôi vò miền Bắc:
– Gạo nếp sau khi ngâm, vớt ra đãi cho sạch, lọc lấy gạo nếp, rồi để hoàn toàn ráo nước. Đậu xanh cũng đãi sạch vỏ. Khi gạo nếp ráo nước, bỏ vào lượng 1 thìa cà phê muối vào, trộn hỗn hợp đều lên. Đồng thời, cho ¼ muỗng cà phê muối vào phần đậu xanh để riêng và cũng trộn đều.
– Lấy ít nước cho vào xửng hấp, bắc lên bếp đun sôi, sau đó bỏ phần đậu xanh trộn muối vào hấp ít nhất 20 phút. Khi đã chín và mềm, lấy đậu xanh ra cho vào cối để giã nát, chia làm 2 phần riêng.
– Với nếp, tiếp tục đổ nhẹ nhàng 1 chén dầu ăn vào, đều tay trộn hỗn hợp. Sau đó, lấy 1 phần đậu xanh đổ nhẹ vào, cũng trộn đều, rồi cho vào xửng hấp tiếp 25 phút. Đến đây, bạn tiếp tục cho phần đậu xanh giã nhuyễn còn lại vào hỗn hợp đang hấp.
Tuy nhiên, để món xôi vò hoàn chỉnh, bạn cần kiểm tra xem ở công đoạn này thì trong xửng còn nước không nha. Nếu còn quá ít nước, bạn phải châm thêm để có thể tiếp tục hấp trong ít nhất 10 phút nữa mới tắt bếp.
Mới giai đoạn đầu trong cách làm xôi vò cơm rượu thôi mà đã kỳ công thế này rồi, bạn nhỉ! Tiếp đến, là hướng dẫn cách ủ cơm rượu truyền thống miền Nam nhé.
Cách ủ cơm rượu thơm ngon ngon tại nhà theo kiểu miền Nam đơn giản nhất
Cách làm cơm rượu miền Nam đơn giản và đỡ nhọc công hơn đồ xôi vò, nhưng người thực hiện cần khéo tay và dày dạn kinh nghiệm. Ngay từ giai đoạn chọn nguyên liệu, cần lưu ý chọn hạt nếp chất lượng, hạt to tròn và có màu tự nhiên, hương thơm dịu nhẹ và dễ chịu. Khi chọn men làm cơm rượu, cần chọn loại men mới, men ngọt, để tránh tình trạng thành phẩm cơm rượu bị mốc, bị chua, hoặc sượng, hư hại.
Nguyên liệu cần: 1 kg gạo nếp – tương đương với 2 chén đầy, 3 viên men ngọt làm cơm rượu, nửa lít nước lọc, ít muối, và vài lá chuối.
Cách làm cơm rượu kiểu miền Nam không đòi hỏi phải ngâm gạo qua đêm, mà chỉ cần làm sạch trong nước nhiều lần, rồi để ráo nước hoàn toàn. Sau khi gạo nếp ráo nước, cho ít muối, đổ nước xấp xấp ngang mặt gạo, nấu cơm cho chín mềm. Đồng thời, làm sạch phần men làm cơm rượu trong nguyên liệu, rồi cho vào cối để giã nát thành lớp men mịn. Nên chia lớp men vừa giã thành 2 phần. Lấy một chén sạch, hòa nước ấm chừng nửa chén với ¼ thìa cà phê muối.
Gạo nếp chín rồi thì xới ra, rải lên mâm hoặc khuôn để hạ nhiệt độ cơm xuống. Đừng để cơm quá nguội, cũng không quá nóng nha. Khi này, bắt đầu rắc 1 phần men làm cơm rượu lên cơm vừa xới ra, trộn đều tay hỗn hợp một cách nhẹ nhàng. Bạn cũng có thể dùng rây để rắc men lên cơm cho đều. Sau đó, lật ngược phần cơm vừa trộn, để mặt dưới lên trên, tiếp tục rắc phần men còn lại lên, trộn đều.
Cách làm xôi vò cơm rượu đến đây sắp được hoàn thành rồi. Bạn chỉ cần nhúng tay vào chén nước muối đã pha vừa lúc nãy, rồi nhẹ nhàng ngắt từng cục cơm gạo nếp vừa trộn men, tạo thành các cục cơm vo tròn. Vo hết phần cơm này thì bỏ vào một tô sành hoặc tô thủy tinh, bọc kín lại với bọc thực phẩm, rồi dùng một miếng vải lớn thật sạch, hoặc khăn dày phủ lên bên ngoài. Đặt tô cơm rượu ở nơi có nhiệt độ thoáng mát vừa phải, không có ánh nắng mặt trời. Chỉ tầm 2 đến 3 ngày sau là bạn có thể mở thành phẩm ra và thưởng thức kết hợp với xôi vò rồi đó.
Lời kết
Đến đây mới thấy, các công đoạn thực hiện món ăn xôi vò cơm rượu thật chẳng đơn giản chút nào, nhưng thành quả cho ra rất đáng tự hào. Ngoài sự kết hợp hương vị Bắc – Nam trên đây, bạn còn có thể thực hiện cách làm xôi vò cơm rượu kiểu Bắc, hoặc đổi vị ăn cơm rượu với sữa chua nếp cẩm, lạ miệng với món rượu nếp cái hoa vàng ngâm trứng gà,…Tất cả đều mang mùi vị quê hương hấp dẫn đến khó cưỡng. Không những thế, tác dụng đối với sức khỏe là điều ai cũng công nhận. Bạn còn chần chờ gì nữa nhỉ, cùng bắt tay ngay vào bếp để nhanh chóng cho cả nhà thưởng thức “tay nghề” đi thôi!
Trúc Nguyễn tổng hợp